Zie je dat ook in een mond?

Dat-ziet -een-tandarts-mondEr wordt wel gezegd dat de mond de spiegel van je gezondheid is. Betekent dit dat er meer zichtbaar is dan gaatjes in kiezen en ontstekingen van het tandvlees? Tandarts Barbara Zijlstra vertelt over 9 aandoeningen die zij uit de mondsituatie kan opmaken.

1. Verlaagde weerstand

Een mond bevat veel bacteriën. Ben je gezond, dan zijn deze in evenwicht met de afweer. Is je afweer echter verstoord – bijvoorbeeld als resultaat van ziekte of stress – dan vieren de bacteriën de overwinning en krijg je ontstoken tandvlees (gingivitis), of zelfs parodontitis.

Heb je eenmaal zo’n ontsteking in de mond, dan gaan de bloedvaten in het lichaam openstaan en nemen de bacteriën uit de mond een duik de bloedbaan in. Dit leidt tot een verhoogt risico op onder andere hart- en vaatziekten, maar ook erectieproblemen. Verder zijn er aanwijzingen dat een slechte mondgezondheid de mogelijkheid vergroot op bepaalde vormen van kanker.

Signalen voor een verminderde weerstand zijn voor mij onder andere ontstoken tandvlees en aften. De exacte reden waarom aften ontstaat is helaas nog onbekend. Ook een koortslip aan de buitenkant van de mond is zo’n signaal voor een mindere weerstand.

2- Reuma

Eventuele problemen aan de kaak vallen mij vaak direct op. Zelf kan je al een knak horen of voelen bij het opengaan van de mond of kan je pijn hebben in je kaakgewricht. Is de pijn niet anders te verklaren, dan zou dat een eerste teken van reuma kunnen zijn. Doordat ik als tandarts je kaakgewricht met regelmaat bekijk, vallen eventuele klachten mij op. Ik zal je dan doorverwijzen.

3- Maag- en darmproblemen

Een slechte adem is voor je omgeving en natuurlijk voor je zelf erg vervelend. Dit heet in mijn vakgebied halitose of foetor ex ore. In 80 procent van de situaties is dit deze onaangename geur een gevolg van actieve bacteriën in de mond of op de tong, een rotte kies of ontstoken tandvlees. Als ik in je mond geen oorzaak kan vinden voor de slechte geur, kan dit wijzen op keel-, maag- of darmproblemen. Als iemand ook nog eens last heeft van andere klachten raad ik onderzoek door de huisarts aan.

4- Diabetes

Zorg je goed voor je mond, maar houd je toch ontstekingen in de mond en heb je daarnaast ook last van dorst en een droge mond. Dan kan dit komen door diabetes. Ik wil dan eerst andere oorzaak voor de ontstekingen uitsluiten. Blijken er geen andere oorzaken te zijn, dan kan je huisarts met een simpele bloedtest de diagnose stellen. Hoe eerder je er bij bent, des te beter dat is.

5- Stress

Stress is een belangrijke oorzaak van een verminderde weerstand, met daarbij de eerder besproken problemen voor de mond als gevolg. Stress kan ook leiden tot nagelbijten en wangbijten, wat beiden ook zichtbaar is in de mond. Ik zie dit onder andere terug door vreemde slijtage aan de tanden. Ook vermoeidheid in het kaakgewricht is hiervan een gevolg.

6- Voeding en geneesmiddelen

Voedingsmiddelen waar zuur en/of zoet in zit zijn slecht voor de tanden. Als je vaak zoete en zure dingen eet kan ik dat in je mond zien. Vooral zoetzuur snoep is heel schadelijk. Maar ook vruchtensappen en fruit tasten je tanden aan. Het gevolg hiervan is tanderosie. Je kan dit voorkomen met een goede mondverzorging. Wat ook belangrijk is, is dat je het aantal (zoet/zure) eetmomenten beperkt. Als onderdeel van preventie bespreken wij bij Kies en Co dus niet alleen mondverzorging, maar ook voeding.

Gebruik je veel geneesmiddelen? Ook dan neemt de kans op tanderosie toe. Slik je meerdere medicijnen, dan krijg je vaak een droge mond. Daardoor neutraliseert het speeksel. Eventuele zure aanvallen van voedingsmiddelen worden niet voldoende opgevangen, waardoor de kans op ontstekingen toeneemt.

7- Zwangerschap

Veel zwangere vrouwen hebben last van een oppervlakkige ontsteking van het tandvlees (zwangerschapsgingivitis). Vaak ziet het tandvlees er nog wel gezond uit, maar bloedt het erg gemakkelijker. De verandering in de hormoonhouding en stofwisseling is daar de oorzaak van. Door de zwangerschap hebben vrouwen vaak minder aandacht voor de mondverzorging, maar ook dat zij bijvoorbeeld anders  en op andere momenten eten.

Deze ontstekingen vormen niet meteen een probleem. Wel is het heel belangrijk de mond goed te verzorgen. In het ergste geval kan een ontsteking in de mond namelijk leiden tot vroeggeboorte.

8- Roken

Als iemand rookt, dan is dit vaak goed zichtbaar in de mond. Ik zie dan een verandering van het slijmvlies en aanslag op de tanden. Maar je ruikt en proeft het ook en natuurlijk kun je het ook zien. De kans op ernstige tandvleesontstekingen is veel groter. Daarnaast genezen wonder ook slechter. Natuurlijk kan ik of een mondhygiëniste de aanslag van teer verwijderen door het gebit te polijsten. Erger is echter dat roken een belangrijke risicofactor vormt voor mondkanker.

9- Mondkanker

Er zijn vele oorzaken om eens plekjes in je mond te kunnen hebben. Door een ontsteking,  of door irritatie of slijtage. Over het algemeen kunnen deze plekjes geen kwaad en verdwijnen ze vanzelf al dan niet met onze hulp.

Is er echter na twee weken nog steeds geen verandering – na behandeling of het wegnemen van een eventuele irriterende factor –  dan is vervolgonderzoek noodzakelijk. Plekjes in de mond kunnen namelijk ook een voorteken zijn van mondkanker. Ook op de randen of onder de tong. Vaak hebben patiënten nog geen last of klachten, terwijl ik wel al wel onrustige plekken zie.

Het is ook mogelijk dat er een goedaardige bult, vaak aan de binnenkant van de onderkaak, in de mond is. Zo’n verdikking moet je natuurlijk goed in de gaten houden, maar is over het algemeen gelukkig onschuldig.

En verder over je mond…

Ik zie mijn patiënten, afhankelijk van hun mondsituatie, één tot twee keer per jaar. Mede door deze regelmaat vallen veranderingen in de mond van een patiënt mij op. Daardoor zie ik bepaalde problemen soms eerder dan een huisarts dat kan. Je kunt hierbij zelfs denken aan vergeetachtigheid, moeilijk lopen, gewichtsverlies, kortademigheid of blauwe plekken of beschadigingen van de huid. Ook plekjes op de huid, vooral ook achter de oren, kunnen mij als tandarts opvallen. Daarnaast zie ik het in de mond ook als iemand last heeft van te korte lipbandjes of tongriempje, slikklachten of problemen met de speekselklieren.

Note: Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met Rob Barnasconi. Hij is collega tandarts en voorzitter van de Nederlandse Maatschappij tot bevordering der Tandheelkunde (KNMT). Meer informatie vind je op allesoverhetgebit.nl.